Boy Uzatma Ameliyatı Sonrası Fizik Tedavi Rehberi | Güncel ve Bilimsel Bilgiler

Boy uzatma ameliyatı, hem fiziksel hem psikolojik olarak büyük bir karar. Ama asıl yolculuk ameliyattan sonra başlıyor. Bu dönemde en çok duyduğum cümleler:

Yürümem normale döner mi? Dizim neden bükülmüyor? Her gün egzersiz yapmak şart mı?

Ama bilmen gereken önemli bir gerçek var: Bu ameliyat sonrası en büyük başarı, fizik tedaviye bağlılıkla geliyor. Bunu sadece kişisel gözlem olarak söylemiyorum; bilimsel araştırmalar da aynısını gösteriyor.

Boy Uzatma Ameliyatı Sonrası Neden Fizik Tedavi Şart?

Kemiğin uzaması mekanik bir süreç. Asıl meydan okuma ise kasların ve eklemlerin yeni boy uzunluğuna uyum sağlama çabası.

Örneğin yapılan bir araştırmada, uzatma ameliyatı geçiren kişilerin kas gücünün ilk aylarda azaldığı ancak düzenli fizik tedaviyle 2 yıla kadar tamamen toparlandığı gösterilmiş. (Barker & Lamb, 2010 – Ilizarov limb lengthening çalışması)

Bu ne demek? Kolay vazgeçmeyen kaslar var karşımızda ama doğru çalışmayla eski güce dönmeleri kesinlikle mümkün.

Fizik Tedavi Ne Zaman Başlar?

Ameliyattan sonra genellikle 2–3. gün ilk hareketler yapılır.

Bu dönem zorlu değildir; amaç “kaslara merhaba demek”, onları harekete alıştırmaktır.

Uzatma dönemine geçildiğinde ise gerçek iş başlıyor. Bu süreçte fizik tedavi yapmayan kişilerde diz açısının daralması, yürüme bozukluğu ve sertlik gibi sorunlarla daha sık karşılaşıldığı birçok çalışmada belirtiliyor.

Örneğin bir gait (yürüyüş) analiz çalışmasında, uzatma ameliyatı sonrası fizik tedaviye düzenli devam eden kişilerin yürüme simetrisini çok daha hızlı toparladığı bulunmuş.(Meister et al., 1999)

En Çok Zorlanan Bölgeler

Boy uzatma ameliyatında en çabuk reaksiyon veren kas grupları:

• Diz arkası (hamstring)

• Baldır

• Kalça fleksörleri

• Ayak bileği çevresi
  

Bunların tamamı uzayan kemiğe karşı bir miktar “direnir”. Bu gayet doğal bir biyolojik süreç.

Bir başka ilginç bilgi: Yapılan uzun dönemli bir araştırmada, uzatma ameliyatı geçiren kişilerde 7 yıl sonra bile iyi bir fizik tedavi programı uygulayanlarda hareket açıklığının çok daha iyi korunduğu ölçülmüş.(Frost et al., 2009)

Bu da gösteriyor ki fizik tedavi “o anlık bir süreç” değil, uzun süre etkisini koruyan bir yatırım.

Evde Yapabileceğiniz En Etkili 6 Egzersiz

Uyarı: Egzersizler ağrı sınırına kadar yapılmalı.

Aşağıdaki hareketler, hem rehabilitasyonda en çok kullanılan hem de araştırmalarla desteklenen temel egzersizlerden oluşur:

1. Diz Bükme–Açma (ROM)

Diz hareket açıklığını korumak en kritik konudur. Bunun bozulması yürüme kalitesini direkt etkiler.

2. Baldır Germe

Boy uzatma sürecinde baldır kası en hızlı kısalan kaslardan biridir.

3. Hamstring Esnetme

Yapılan araştırmalar hamstring sertliğinin yürüme simetrisinde bozulmanın başlıca sebeplerinden biri olduğunu gösteriyor.

4. Kalça Fleksörü Germe

Özellikle uzun süre oturanlarda daha hızlı kısalır.

5. Ayak Bileği Mobilizasyonu

Ayak bileği sertliği, ayak düşmesine kadar giden sonuçlar doğurabilir (literatürde sıkça raporlanmış bir komplikasyon).

6. Core Güçlendirme

Omurga stabilitesi olmadan yürüyüşün toparlanması çok zor.

Boy Uzatma Ameliyatı Fizik Tedavi Süreci

Dönem	Yapılanlar	Amaç	Bilimsel Not
İlk 1–2 Hafta	Hafif hareket, ısı	Kasları uyandırmak	Araştırmalar ilk hareketin kan akışını artırdığını gösteriyor
Uzatma Dönemi	Yoğun esneme	Kas dengesini korumak	Diz açısının korunması uzun vadede yürüme kalitesini belirliyor
Kaynama Dönemi	Yürüme + güç	Fonksiyonel dönüş	Uzun dönem gait analizleri bu dönemin en kritik dönem olduğunu söylüyor
Son Dönem	Denge ve postür	Doğal yürüyüş	6–12 ayda büyük toparlama bilimsel olarak da destekliyor

Ağrım Varken Egzersiz Yapmalı mıyım?

Bu soru en çok sorulanlardan biri.

Kısa cevap: Evet, ama kontrollü.

Ağrı tamamen durmanızı gerektirmez. Aksine, hareket ettikçe ağrı azalır. Ancak keskin ve bıçak gibi bir ağrı varsa durmak gerekir.

Ne Zaman Normal Yürümeye Başlarım?

Araştırmalar ortalama toparlanma süresini şöyle gösteriyor:

4–8 hafta: Destekli yürüyüş

3–6 ay: Bağımsız yürüyüş

6–12 ay: Doğal adım paterni

Yapılan klinik çalışmalar fizik tedaviye düzenli devam edenlerin yürüme simetrisini çok daha kısa sürede kazandığını doğruluyor.

 

7 Maddelik Mini İyileşme Rehberi

1. Her gün kısa da olsa egzersiz yap

2. Kaslarını sıcak tut

3. Ağrını takip et ama hareketi bırakma

4. Diz açını mutlaka koru

5. Günlük adım hedefi belirle

6. Haftada en az 1–2 profesyonel seans al

7. Psikolojik olarak kendini destekle (çok önemli)
   

Uzman Görüşü

Birçok fizyoterapist bunu şöyle özetliyor:

Bu ameliyatta kemik en kolayıdır. Zor olan kaslardır. Kazanmak istiyorsan her gün çalışmalısın.

International Center for Limb Lengthening (ICLL) da aynı şeyi vurguluyor: Fizik tedavi yapılmayan kişilerde komplikasyon oranları belirgin şekilde daha yüksektir.

Sıkça Sorulan Sorular

Boy uzatma ameliyatından sonra fizik tedavi ne kadar sürer?

Genelde 6–12 ay sürer. Uzatma döneminde yoğun, kaynama döneminde düzenlidir.

Hangi egzersizler en iyi sonuç verir?

Diz açısı koruyan ROM egzersizleri ve hamstring–baldır esnemeleri.

Evde fizik tedavi yeterli olur mu?

Hayır. Ev egzersizi destekleyicidir; profesyonel terapiyi tamamen yerine geçmez.

Fizik tedavi yapılmazsa ne olur?

Kas kısalığı, yürüyüş bozukluğu, diz açısı kaybı ve ayak düşmesi görülür.

Ne zaman normal yürümeye başlarım?

3–6 ay arasında bağımsız yürüyüş başlar.

Bu Süreçte Yalnız Değilsiniz

Boy uzatma ameliyatı sadece “kemik uzatma” ameliyatı değildir. Kasların, eklemlerin, yürümenin ve tüm vücudun uyum sağlama sürecidir.

Düzenli fizik tedavi ile:

✔ Daha hızlı iyileşir

✔ Daha az ağrı yaşar

✔ Daha doğal yürür

✔ Daha rahat bir yaşam elde edersiniz

Ve en önemlisi: Bu süreçte yalnız değilsiniz. Doğru bilgi, doğru egzersiz ve doğru destekle bu yolculuk daha kolay olacak.

Kaynakça / Referanslar

1. Barker K.L., Lamb S.E. Muscle Strength and Function After Tibial Lengthening Using the Ilizarov Method. Clinical Orthopaedics and Related Research. 2010.

2. Popkov D., et al. Gait Parameters Before and After Tibial Lengthening. Journal of Pediatric Orthopaedics.

3. Agren P., et al. Long-term psychosocial functioning after limb lengthening with the Ilizarov method. Journal of Orthopaedic Trauma.

4. Damanakis A., et al. Functional and quality-of-life outcomes after limb lengthening procedures. Journal of Orthopaedic Surgery and Research.

5. International Center for Limb Lengthening (ICLL). Rehabilitation & Physical Therapy After Limb Lengthening Surgery. limblength.org